مهارت‌های اجتماعی بخش بسیار مهمی از رشد اجتماعی-عاطفی کودکان هستند و شخصیت وی را در جامعه شکل می‌دهند. ما هر روز از مهارت های اجتماعی خود برای برقراری ارتباط و تعامل در جامعه استفاده می کنیم. هرچند، چنین مهارت‌هایی از دوران کودکی در ما نهادینه شده و تا آخرعمر این نهادینه شدن نیز ادامه پیدا می‌کند. اما بخش اصلی و مهم یادگیری این مهارت‌ها، در دوران کودکی است که انسان را برای یک زندگی اجتماعی بهتر، آماده می‌کند.
کودکان هنجارها و رفتارهای قابل قبول در جامعه را از طریق تعامل اجتماعی خود با والدین، معلمان و بعداً در دوران کودکی، از همسالان خود می‌آموزند. همچنین فعالیت‌هایی برای کسب مهارت‌های اجتماعی برای بچه‌ها وجود دارند که به ما در حمایت از این فرآیند یادگیری کمک می‌کنند. در این مقاله به نحوه و اهمیت اجتماعی‌شدن کودک می‌پردازیم و سپس در مورد بازی‌هایی که به فرآیند اجتماعی‌شدن کودک کمک می‌کنند، بحث خواهیم کرد.
بازی و اجتماعی‌شدن کودکان
اجتماعی‌شدن انسان فرآیندی است که از بدو تولد، درهر انسانی رخ می‌دهد و تا پایان عمر وی نیز ادامه می‌یابد. اما همان‌طور که گفته شد، این دوران کودکی است که بیشترین تاثیر را در فرآیند اجتماعی شدن کودک می‌گذارد. در این دوران است که انسان زبانی برای تعامل با دیگران، و مهارت‌های اجتماعی دیگر را یاد می‌گیرد. بنابراین نقش والدین و خانواده بر تربیت و روند اجتماعی‌شدن کودک بسیار تاثیرگذار است. البته لازم به ذکر است که نحوه اجتماعی‌شدن کودکان در جوامع مختلف متفاوت است و ممکن است یک فرهنگی بیش از حد خونگرم و فرهنگ دیگری بیش از حد سرد به‌نظر برسند. بنابراین، گاهی معیار دقیقی برای اجتماعی بودن وجود ندارد. در این میان، به طور کلی کودک نیاز دارد یک سری از مهارت‌هایی را یاد بگیرد که به فرآیند اجتماعی‌شدن وی کمک می‌کنند. شناخت اصول بازی با کودک می‌تواند به ما کمک کند محیط سالم‌تری برای فرزند خود ایجاد کنیم.
مهارت‌های اجتماعی چیست؟
مهارت‌های اجتماعی ابزارهایی هستند که برای تعامل با افراد دیگر از آنها استفاده می کنیم. این مهارت‌ها شامل مواردی مانند ارتباط، همکاری، کنترل احساسات و همدلی هستند. این موارد در نهایت به برقراری ارتباط موثر، حل تعارض، حفظ روابط سالم و موارد دیگر منجر می‌شوند. مهارت‌های اجتماعی برای موفقیت در محیط های شخصی و حرفه‌ای بسیار ضروری هستند. به عنوان مثال، افرادی که می‌توانند به طور موثر ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند، احتمال موفقیت بیشتری در حرفه خود دارند. به همین ترتیب، کسانی که می توانند تعارضات را حل کنند، برای حفظ روابط مثبت مجهزتر هستند. مهارت‌های اجتماعی ثابت نیستند و آنها را می‌توان با تمرین آموخت و بهبود بخشید. منابع زیادی برای کمک به رشد مهارت‌های اجتماعی افراد وجود دارد. کتاب‌ها، کارگاه‌ها و دوره‌های آنلاین همگی گزینههایی عالی هستند. این مهارت‌های اجتماعی برای زندگی بسیار حیاتی هستند و هیچ دلیلی منطقی‌ای وجود ندارد که از یادگیری آنها بخواهیم غافل شویم.
چرا مهارت‌های اجتماعی برای کودکان مهم هستند؟
مهارت‌های اجتماعی برای کودکان پیش دبستانی بسیار مهم هستند زیرا به آنها کمک می کنند تا با سایر کودکان و بزرگسالان اطراف خود ارتباط برقرار کنند. نقش این مهارت‌ها، زمانی که آنها به مدرسه می‌روند و شروع به برقراری ارتباط با همکلاسی‌ها و مسئولین مدرسه خود می‌کنند، بسیار حیاتی می‌شود. مهارت های اجتماعی همچنین به کودکان کمک می کنند تا به طور موثر با دیگران ارتباط برقرار کرده و تعارضات را حل کنند و روابط مثبت خود را نگهدارند. علاوه بر این، این مهارت‌ها با موفقیت تحصیلی مرتبط هستند. برای مثال، یک مطالعه اخیرا نشان می‌دهد که مهارت‌های اجتماعی عوامل موثرتری برای موفقیت تحصیلی آینده کودکان نسبت به نمرات IQ هستند. این مورد احتمالاً به این دلیل است که مهارت‌های اجتماعی به کودکان کمک می کنند تا تمرکز و توجه بیشتری کرده و دستورالعمل ها را دنبال کنند. این یک مهارت ضروری برای کودکان پیش دبستانی است که یاد بگیرند در مدرسه و زندگی موفق باشند.
مزیت‌های اجتماعی شدن کودکان
اجتماعی‌شدن طیف وسیعی از مزایا را به کودکان می دهد و باعث موفقیت بیشتر در مدرسه و روابط بهتر با همسالان می‌شود. دربالا به طور کلی به فواید اجتماعی‌شدن کودکان اشاره شد اما در ادامه به چندتا از مزایای اجتماعی شدن کودکان با جزئیات بیشتری می‌پردازیم.
نتایج بهتر
محققان دانشگاه دوک و پن استیت دریافتند کودکانی که در سن پنج سالگی در اشتراک‌گذاری عقاید و احساسات، گوش دادن، همکاری و پیروی از قوانین بهتر عمل می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که به دانشگاه بروند. همچنین این نوع کودکان پتانسیل بیشتری دارند که تا سن 25 سالگی به صورت تمام وقت مشغول به کار شوند.
موفقیت بیشتر
مهارت‌های اجتماعی خوب، همچنین می توانند به بچه ها کمک کند که آینده روشن تری داشته باشند. طبق یک مطالعه منتشر شده در مجله آمریکایی در حوزه سلامت عمومی، کودکانی که در مهد کودک مهارت های اجتماعی و عاطفی دارند، ممکن است موقفیت بیشتری در بزرگسالی نیز داشته باشند.
کودکانی که فاقد مهارت‌های اجتماعی و عاطفی هستند، بیشتر به کمک‌های عمومی وابسته می‌شوند، مشکلات قانونی، مسائل مربوط به سوءمصرف مواد را تجربه می‌کنند و در روابطشان نیز به مشکل برمی‌خورند.
دوستی‌های قوی تر
کودکانی که مهارت های اجتماعی قوی دارند و می توانند با همسالان خود به خوبی همراه شوند ، احتمالاً دوستان بیشتر و بهتری پیدا می کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که دوستی‌های دوران کودکی برای سلامت روان بچه‌ها مفید هستند. این دوستی‌ها همچنین به کودکان فرصت‌هایی می‌دهند تا مهارت‌های اجتماعی پیشرفته‌تری مانند حل مسئله و حل تعارض را تمرین کنند.
کاهش استرس
نداشتن این مهارت‌ها برای تعامل با دیگران نیز احتمالاً باعث ایجاد استرس خواهد شد. به عنوان مثال، دوری از خانواده باعث ایجاد استرس در کودکان شده و هنگامی که آنها قادر به برقراری ارتباط موثر با دیگران نباشند، وضعیت بدتر می‌شود.
پژوهشگران دریافته‌اند که یادگیری مهارت اجتماعی جدید، میزان ترشح هورمون کورتیزول (هورمونی که در مواقع استرس ترشح می‌شود) را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.
خبر خوب این است که می توان مهارت های اجتماعی را آموزش داد. هرچه زودتر به بچه‌ها آموزش دهیم که با دیگران کنار بیایند، بهتر بوده و برای تقویت مهارت‌های دیگر آنها نیز هرگز دیر نیست. در ابتدا، از ابتدایی ترین مهارت های اجتماعی شروع کنید و به مرور زمان بر روی تعداد بیشتری در فرزندتان کار کنید.
روش‌های اجتماعی شدن
روش‌های زیادی برای آموزش مهارت‌های اجتماعی وجود دارند. یکی از راه‌ها فراهم کردن فرصت‌هایی برای کودکان برای تمرین آن از طریق بازی است. علاوه براین، والدین و معلمان می توانند این مهارت‌ها را به صورت یک مدل به کودکان ارائه بدهند. به عنوان مثال، می‌توانید با صحبت کردن آرام در مورد اختلاف با فرزندتان، نحوه حل کردن تعارضات را برای کودک یک مدل کنید. همچنین می‌توانید فرصت‌هایی را برای کودکان فراهم کنید تا در موقعیت‌های اجتماعی نقش آفرینی کنند. برای مثال، می‌توانید از آنها بخواهید که یک دوست را برای یک مسابقه ورزشی دعوت کنند. نکته مهم این است که فرصت هایی برای کودکان فراهم شود تا این مهارت‌ها را در محیطی امن و حمایت‌شده تمرین کنند.
بازی‌های که در مهارت ارتباطی کودک تاثیر می‌گذارند
بازی کردن کمک شایانی به تقویت مهارت‌های کودک می‌کند. در ادامه به چند بازی اشاره می‌کنیم که در فرآیند اجتماعی‌شدن کودکان تاثیر بسزایی می‌گذارند. در این بازی‌ها، مهارت‌های اجتماعی مهمی از جمله پیروی از قوانین، رعایت نوبت و به اشتراک گذاری عقاید و احساسات تمرین می‌شوند.
بازی فروشنده و مشتری
یک سری بازی‌ها می‌توانند در محیط خیالی فروشگاهی یا کافی شاپی برگذار شوند.به عنوان مثال، کودکان به نوبت فروشنده و خریدار خواهند بود. آنها می‌توانند چای و کیک خیالی برای یکدیگر سرو کنند و در مورد روز خود صحبت کنند. فروشگاه بازی همچنین یک راه سرگرم کننده برای تمرین آداب اجتماعی است. آنها می توانند یاد بگیرند که چگونه پول را بشمارند، تغییر ایجاد کنند و با دیگران برخورد داشته باشند.
انجام دادن کاردستی
مشارکت در انجام کاردستی یک راه عالی برای کودکان پیش دبستانی برای اجتماعی شدن و یادگیری مهارت های جدید است. هنگام کار بر روی یک پروژه کاردستی، نیاز است که به نوبت به حرف یکدیگر گوش دهند و قوانین را رعایت کنند. این کار راهی عالی برای یادگیری نحوه همکاری و کنار آمدن با دیگران است. کاردستی همچنین می تواند به رشد خلاقیت و مهارت های حل مسئله کودکان کمک کند.
در ادامه به پنج نمونه از پروژه های کاردستی گروهی اشاره شده است که می توانید آنها را در خانه انجام دهید:
مجسمه سازی گروهی
با استفاده از خاک رس یا خمیر بازی، از هر کودک بخواهید مجسمه خود را بسازد. هنگامی که همه تمام شدند، کودکان را تشویق کنید تا مجسمه های خود را در یک مجسمه بزرگ گروهی ترکیب کنند. این فعالیت به کودکان همکاری و اشتراک گذاری را یاد می‌دهد.
نقاشی با انگشت
مقداری رنگ روی انگشتان هر کودک بگذارید و اجازه دهید شاهکاری را روی یک صفحه کاغذ بزرگ خلق کند. کودکان در حین کار با یکدیگر، در مورد ترکیب رنگ‌ها و همکاری کردن آموزش می‌بینند.
کلاژ زنجیره ای کاغذی
نوارهای کاغذی ساختمانی را برش دهید و آنها را به هم بچسبانید تا زنجیره های کاغذی ایجاد شود. وقتی زنجیرها کامل شدند، از بچه ها بخواهید که آنها را به یک کاغذ بزرگ بچسبانند تا یک کلاژ رنگارنگ ایجاد کنند. این فعالیت برای توسعه مهارت‌های حرکتی ظریف بسیار عالی است.
آفتابگیرهای زیبا
اشکال را از کاغذ ساختمانی رنگی برش دهید و از کودکان بخواهید آنها را روی یک تکه کاغذ شفاف بچینند. هنگامی که آنها از طرح راضی هستند، به آنها کمک کنید تا دو قسمت کاغذ را در اطراف لبه ها به هم بچسبانند. سپس آفتابگیرها را در پنجره آویزان کنید و از نور رنگارنگی که از آن می تابد لذت ببرید.
بازی با بلوک های ساختمانی
به هر کودک یک مجموعه بلوک ساختمانی بدهید و آنها را برای ساختن بلندترین برج ممکن به چالش بکشید. این فعالیت باعث ارتقای همکاری و همچنین مهارت های حل مسئله می شود.
بازی ظرف کلوچه
این بازی یک راه عالی برای آموزش به کودکان در مورد به اشتراک گذاری و گرفتن نوبت است. هدف بازی این است که ببیند هر کودک می‌تواند چند کلوچه جمع کند بدون اینکه دستش در ظرف کلوچه گیر کند. برای بازی، به یک ظرف کوچک برای هر کودک، یک تایمر و چند خوراکی کوچک مانند کلوچه یا آب نبات نیاز دارید.
تایمر را در مرکز منطقه بازی قرار دهید و آن را برای یک دقیقه تنظیم کنید. سپس، ظروف کوچک را در اطراف لبه محل بازی، در دسترس هر کودک قرار دهید. در هر ظرف چند خوراکی بریزید. وقتی می گویید «برو»، بچه ها شروع به جمع آوری کلوچه‌ها از ظرف‌هایشان می‌کنند. آنها می‌توانند از دست یا قاشق برای انتقال کلوچه‌ها به ظرف خود استفاده کنند. کودکی که در یک دقیقه بیشترین کلوچه‌ها را جمع آوری کند، برنده است.
کودکان می توانند این بازی را با دو یا چند کودک انجام دهند. این یک راه عالی برای آموزش به آنها در مورد اشتراک گذاری و نوبت گرفتن است.
بازی پرتاب توپ
این بازی راهی عالی برای آموزش همکاری به کودکان است. هدف بازی این است که ببینید چند بار می توانید یک توپ را بدون انداختن آن بین دو بازیکن به عقب و جلو پرتاب کنید. برای بازی به یک توپ کوچک و دو بازیکن نیاز دارید.
روبه روی هم بایستید و به اندازه یک بازو از هم فاصله داشته باشید. توپ را در یک دست نگه دارید. توپ را به جلو و عقب پرتاب کنید و سعی کنید آن را در دست دیگر بگیرید. وقتی توپ را رها کنید بازی تمام می شود. بازیکنی که دفعات بیشتری توپ را بگیرد، برنده است.
کودکان می توانند این بازی را با دو یا چند بازیکن انجام دهند. این یک راه عالی برای آموزش همکاری و نوبت گیری است.
بازی افتادن بادکنک
این بازی راهی عالی برای آموزش پیروی از قوانین به کودکان است. هدف بازی این است که ببینید چند بار می‌توانید یک بادکنک را بدون انداختن آن بگیرید. برای بازی به یک بادکنک و دو بازیکن نیاز دارید.
یکی از بازیکنان بادکنک را در دست خود می گیرد در حالی که بازیکن دیگر در چند قدمی آن می ایستد. وقتی می گویید «برو»، بازیکنی که بادکنک را دارد شروع به انداختن آن می کند. بازیکن دیگر سعی می کند بادکنک را قبل از برخورد به زمین بگیرد. بازی با برخورد آن بادکنک به زمین تمام می شود. بازیکنی که بیشترین بادکنک را بگیرد، برنده است.
بچه ها می توانند این بازی را با دو یا چند بازیکن انجام دهند. این یک راه عالی برای آنها در یادگیری رعایت قوانین و توجه به اطراف است.
بازی سیب زمینی داغ
این بازی راهی عالی برای آموزش توجه به کودکان است. هدف از این بازی این است که ببینید چقدر می توانید یک سیب‌زمینی را بدون انداختن آن در هوا نگه دارید. برای بازی به یک توپ کوچک یا یک سیب زمینی و دو بازیکن نیاز دارید.
یک بازیکن با پرتاب کردن سیب زمینی به سمت بازیکن دیگر شروع می کند. سپس بازیکن دوم آن را به عقب پرتاب می کند. این کار تا زمانی ادامه می یابد که شخصی سیب زمینی را رها کند. بازیکنی که سیب زمینی را رها می کند از بازی خارج می شود. آخرین بازیکنی که در بازی مانده، برنده است.
این بازی را می توان با دو یا چند بازیکن انجام داد. این بازی یک راه عالی برای آموزش توجه و پیروی از قوانین است.
بازی میله تعادل
این بازی یک راه عالی برای آموزش هماهنگی و تمرکز به کودکان است. هدف بازی این است که ببیند چه مدت می‌توانید روی یک میله(ترجیحا پهن) بدون افتادن تعادلتان را حفظ کنید. برای بازی به یک میله تعادل و دو بازیکن نیاز دارید.
یک بازیکن با راه رفتن روی میله شروع می کند. سپس، بازیکن دیگر سعی می کند با پرتاب توپ به سمت آنها، تعادلشان را بهم بزند. بازی زمانی تمام می شود که بازیکن از میله بیفتد. آخرین بازیکنی که ایستاده برنده است.
تاثیر بازی در روابط اجتماعی کودکان؛ کلام آخر
در این مقاله، روند اجتماعی‌شدن کودک را توضیح داده و به چند بازی مختلف برای کمک به اجتماعی‌شدن کودک اشاره کردیم. به طور کلی، یادگیری کودکان از طریق بازی تاثیر عمیق تری در وجودشان می‌گذارد و این بازی‌هایی که به آنها اشاره شد تاثیر بسزایی در یادگیری مهارت‌های اجتماعی توسط کودک را دارند که شخصیت وی را در جامعه شکل می‌دهند. کودک با اجتماعی‌شدن از مزایای خاصی برخوردار می‌شود که به وی کمک می‌کند تا در شرایط سخت رفتار مناسب‌تری داشته باشد. مشاورین مجموعه آنلایف همواره همراه شما هستند تا بتوانید محیطی مناسب برای کودکان خود ایجاد کنید و از بازی‌های مختلف برای تربیت ذهن آنها کمک بگیرید. وبینار اصول بازی با کودک آنلایف نیز می‌تواند اولین قدم شما در مسیر استفاده درست از بازی‌ها باشد.
کودک سالم
