بازی ویدیویی یک فعالیت محبوب است که همه سنین از آن لذت می برند. در سال‌های اخیر، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، ترجیح می‌دهند زمان بیشتری را در فضای بسته به بازی‌های ویدیویی اختصاص دهند تا اینکه در فضای باز فعالیت کنند. در حالی که برخی بازی‌ها آموزشی هستند، شاهد افزایش تقاضا برای بازی‌هایی که ترجیحا بر موضوعات نامطلوب مانند جنگ، جنایت و بی‌احترامی به قانون و شخصیت‌های معتبر تمرکز می‌کنند، هستیم. به طور کلی، بازی های ویدیویی در دسته های زیر قرار می گیرند: مشارکتی، رقابتی یا خشونت آمیز. به این ترتیب، با توجه به محبوبیت دو مورد اخیر، نگرانی هایی در رابطه با تأثیری که این نوع بازی‌های دیجیتال ممکن است بر رشد روانی اجتماعی کودک داشته باشند، وجود دارد.
در حالی که مزایای بازی‌های مبتنی بر مشارکت در داشتن ارتباط دو یا چند سویه است، بازی‌های رایانه‌ای رقابتی و خشونت‌آمیز اغلب مشاهده می‌شود که رفتارهای پرخاشگرانه را در میان نوجوانان و کودکان خردسال افزایش می‌دهند. همچنین، بازی طولانی مدت باعث اعتیاد زیاد به آنها و مشکلات در سلامت روانی می‌شود. بنابراین نظارت والدین بر میزان زمان صرف شده برای بازی‌های ویدیویی و نوع بازی‌های انجام شده در پیشگیری از رفتار اعتیاد آور و درونی سازی مسائل در کودکان، مهم خواهد بود. به زبان ساده، بازی تنها یک تفریح نیست بلکه بازی یک فرایند آموزشی است که کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد!
منظور از بازی‌های ویدیویی (رایانه‌ای) چیست؟
بازی ویدیویی یک نوع از بازی‌هاست که شامل تعامل با یک رابط کاربری برای ایجاد بازخوردهای بصری در یک دستگاه ویدیویی است. بازی‌های ویدیویی ممکن است یک سیستم پاداش (مانند امتیاز) داشته باشند که بر اساس انجام وظایف تعیین‌شده در بازی عمل می‌کنند.
"ویدئو" در "بازی ویدئویی" به طور سنتی به یک دستگاه نمایش شطرنجی اشاره دارد. با این حال، در حال حاضر به هرنوع المان‌های بصری در دستگاه نمایشگر بازی، ویدئو گیم یا بازی ویدئویی گفته می‌شود. سیستم های الکترونیکی مورد استفاده برای انجام بازی های ویدئویی به عنوان پلتفرم شناخته می شوند. نمونه‌هایی از اینها رایانه‌های شخصی و کنسول‌های بازی ویدیویی هستند. این پلتفرم‌ها طیف گسترده‌ای دارند، از رایانه‌های بزرگ تا دستگاه‌های دستی مانند تلفن‌های همراه و تبلت را شامل می‌شوند. بازی‌های ویدئویی تخصصی مانند بازی‌های آرکید، در حالی که قبلاً رایج بودند، به تدریج از کاربردشان کاسته شده است. بسیاری از بازیکنان، پلتفرم خود را جدا از بقیه، به عنوان یک شکل متمایز از بازی های ویدیویی می شناسند. تفاوت اصلی بین پلتفرم‌ها، طراحی، قابلیت‌های فنی و بازی‌های ویدیویی موجود است.
گیمیرها گاهی برای بازی کردن از وسیله‌ای به نام کنترلر استفاده می‌کنند که در پلتفرم‌های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال، یک کنترلر کنسول اختصاصی ممکن است فقط از یک دکمه و یک جوی استیک تشکیل شده باشد یا دارای ده دکمه و یک یا چند جوی استیک باشد. بازی‌های اولیه که بر رایانه‌های شخصی اجرا می‌شدند، فقط با استفاده از دکمه‌های کیبورد قابل بازی کردن بودند. گاهی نیز کاربر می‌توانست جوی استیک جداگانه‌ای با حداقل یک دکمه برای بازی کردن، بخرد. بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای مدرن به بازیکن اجازه می دهند که از صفحه کلید و ماوس به طور همزمان استفاده کنند. جدا از عناصر بصری موجود، بازی‌های ویدیویی از سیستم های دیگری برای تعامل و دادن اطلاعات به بازیکن استفاده کرده‌اند. نمونه‌های اصلی آنها دستگاه‌های بازتولید صدا (بلندگوها) و مجموعه‌ای از لوازم جانبی لمسی (یعنی ارتعاش یا بازخورد نیرو) هستند. یکی از انواع کنترل‌ها حتی زمانی که بازیکن در بازی شکست می‌خورد، از گرما و شوک الکتریکی خفیف برای دادن اطلاعات به بازیکن استفاده می‌کند.
دلایل جذابیت بازی‌های رایانه ای برای کودکان
جذابیت بازی‌های ویدیویی چه چیزهایی در مورد آنچه که کودکان برای رشد به آن نیاز دارند به ما می‌آموزد؟ خیلی چیز‌ها.
تا به حال به این فکر کرده اید که چرا فرزندتان می تواند بی وقفه روی یک بازی ویدیویی متمرکز شود، اما نمی تواند به طور مداوم روی انجام کارهای خانه، رفتار خودش و انجام تکالیف مدرسه تمرکز کند؟ دلیل این امر این است: در دنیای بازی‌های ویدیویی، بازیکنان نسبت به هر موفقیتی هوشیار هستند. آنها در هر لحظه از گیم پلی احساس عالی دارند. حتی زمانی که بازیکنان یک قانون بازی را زیر پا می گذارند، فقط برای لحظه ای از بازی خارج می شوند و سپس به راحتی دوباره وارد تجربه‌ای عالی و پر از موفقیت شوند. علاوه بر این، آنها مصمم هستند که قوانین بازی را زیر پا نگذارند تا در بازی بمانند.
ساختار و منطق بازی‌های ویدیویی دقیقاً مخالف ساختار و منطقی است که اکثر کودکان در دنیای واقعی تجربه می‌کنند. به طور سنتی وقتی بچه‌ها مرتکب اشتباهی می‌شوند، نقش والدین بودن از ما می‌خواهد که نسبت به آن عمل هوشیار باشیم و تذکرات لازم را به آنها بدهیم ولی در حین حال گاهی کارهای خوبی که انجام می‌دهند را فراموش می‌کنیم یا نادیده می‌گیریم. (یا در بهترین حالت، زمانی که فرزندانمان به موفقیتی می‌رسند یا رفتارهای مناسبی از خود نشان می‌دهند، خیلی ساده و بی روح از آنها تقدیر می‌کنیم.) به عبارتی دیگر، بازی‌های ویدیویی به نسبت سیستم تربیتی توسط والدین، بیشتر بر موفقیت یا کار درست بچه‌ها براساس قوانین بازی، توجه می‌کند.
معایب بازی‌های ویدیویی‌ها
بازی‌های رایانه‌ای دارای یک سری معایبی هستند که درادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
وقت‌گیر بودن آن
توسعه بازی‌های ویدیویی منجر به ظهور بازی‌های پیچیده‌ای شد که تصاویر جذاب و کارهای هیجان‌انگیزی برای جذب بازیکنان و جلب توجه آنها ایجاد می‌کنند. آمارها نشان می دهند که 66 درصد از کودکان 8 تا 12 ساله حدود 2 ساعت در روز بازی‌های ویدیویی انجام می دهند، در حالی که نوجوانان 13 تا 17 ساله حدود 2.5 ساعت در روز بازی می کنند. مطالعه دیگری یافته مشابهی را نشان داد که جوانان به صورت نامناسب در معرض محتوای ویدیویی قرار می گیرند. در واقع، محققان دریافتند که کودکان به طور متوسط بیست و پنج ساعت در هفته را با تماشای تلویزیون و نه ساعت در هفته را با بازی‌های ویدیویی می‌گذرانند. این بدان معناست که برای کودکان، بازی های ویدیویی به نوعی فعالیت اصلی روزانه تبدیل شده است که در نهایت بخش مهمی از زندگی آنها را تشکیل می‌دهد. بنابراین، قرار گرفتن در معرض محتوای بازی‌های ویدیویی به صورت طولانی مدت، حاکی از اجتناب‌ناپذیر بودن تأثیر آنها بر فرد در حال رشد است.
اعتیاد به بازی‌ها
یکی دیگر از مشکلات مرتبط با بازی های ویدیویی، توانایی آن ها برای به وجود آوردن، اعتیاد است. آنها مانند دارو بر مغز تأثیر می گذارند زیرا باعث آزاد شدن هورمون دوپامین می شوند که مسئول ظهور رفتارهای خاص است. پاداش فوری و پاسخ سریع که معمولاً مشخصه بازی های ویدیویی است، احساس لذتی را ایجاد می کند که به راحتی قابل دسترسی است و باعث اعتیاد می‌شود. به این ترتیب کودکان با انجام بازی‌های ویدیویی نیاز به صرف زمان بیشتری را در این فعالیت احساس می‌کنند. امروزه بازی‌هایی در سطح جهانی در حال گسترش هستند و به‌جز فقیرترین نواحی که اینترنت یا کامپیوتر ندارند، تقریباً منطقه‌ای وجود ندارد که در آن کودکان از فرصت بازی محروم شوند . مهمتر از همه، توسعه اعتیاد به بازی های ویدیویی ممکن است پیامدهای سلامت روانی گسترده‌ای به همراه خود داشته باشد. پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که اعتیاد به بازی‌های ویدئویی رابطه مستقیمی با استرس و افسردگی دارند.
تاثیرات ذهنی
یکی از ترس‌های مهم این است که بازی‌های ویدیویی می‌توانند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارند. برخی از محققان تصور می کنند که بازی بیش از حد در دوران کودکی می تواند به طور فیزیکی تغییراتی در مغز به وجود آورده و بر کارکردش تاثیر منفی بگذارد. تحقیقات اخیردر چین که دو گروه کنترل داشت نشان داد که گیمرها، «افرادی که حدود 10 ساعت در روز را آنلاین می‌گذرانند» نسبت به افرادی که کمتر از دو ساعت آنلاین می‌گذرانند ماده خاکستری کمتری دارند. به این ترتیب، مدت زیاد بازی می تواند خطرناک باشد، زیرا بسته به نوع بازی و واکنشی که ایجاد می‌کند، بر نواحی مختلف مغز تأثیر می گذارد.
مشکلات اجتماعی
تاثیر بازی در روابط اجتماعی کودکان بر کسی پوشیده نیست! عدم اجتماعی شدن و ارتباط با همسالان در زندگی واقعی یکی از شایع ترین ترس ها در بین والدین است. امروزه بیشتر بازی‌ها طولانی هستند. علاوه بر این، آنها بر روی همکاری آنلاین با استفاده از اینترنت متمرکز شده‌اند، به این معنی که کودکان مجبور نیستند خانه خود را ترک کنند تا با افراد دیگر ارتباط برقرار کنند. این ویژگی باعث می‌شود که آنها زمان بیشتری را در خانه بگذرانند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که رابطه مستقیمی بین زمان صرف شده آنلاین و مهارت های اجتماعی وجود دارد. هرچه اعتیاد به بازی بیشتر باشد، مهارت‌های اجتماعی نیز کمتر می شود. ممکن است کودکان دچار ناتوانی در برقراری ارتباط در زندگی واقعی شوند.
مشکلات فیزیکی
بازی رایانه‌ای بیش از حد، می‌تواند منجر به مدیریت ناکافی وزن شود. گیمرها معمولاً تنقلاتی متشکل از مواد غذایی ناسالم مانند شیرینی، چیپس و نوشابه دارند. این الگوهای غذایی، زمینه را برای ظهور چندین مشکل ایجاد می کند. نخست، ممکن است وزن اضافی به دست آورند و از چاقی رنج ببرند. دوم، گذراندن زمان زیادی در مقابل کامپیوتر به همراه کاهش فعالیت بدنی و وضعیت بدنی اشتباه ممکن است باعث ایجاد اسکولیوز و سایر مشکلات در سیستم حرکتی شود و در آخر، این شرایط، خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن گوارشی را افزایش می یابد. از این منظر، بازی‌های ویدیویی می‌توانند برای کودکان خطرناک باشد.
فواید بازی‌های ویدیوئی
بازی‌های ویدئویی جدای از مشکلات و معایبی که دارند، فوایدی نیز دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
افزایش توانایی‌های شناختی
بازی‌های ویدیویی برخی از توانایی‌های شناختی کودک را بهبود می‌بخشد، از جمله مهارت‌های دیداری فضایی و توانایی تمرکز کردن.
توانایی دیداری و فضایی، درواقع توانایی فرد برای تشخیص و به خاطر سپردن اشیاء و روابط بین آن اشیاء است. این مهارت برای کارهای روزمره مانند رانندگی، یافتن مسیر در شهر، یا درک اشیاء اطراف بسیار ضروری است. توانایی فضایی نیز در چندین زمینه تحصیلی از جمله ریاضیات، علوم طبیعی، مهندسی، هواشناسی و معماری مهم است.
این یکی از تأثیرات مثبت کلیدی بازی‌های ویدیویی است که ممکن است برای دانش‌آموزان و متخصصان مفید باشد که همچنین در بازی‌های رایانه‌ای برای گیمرها ضروری است.
بهبود فکر منطقی و قدرت حل مسئله
یک مطالعه اخیر در سال 2015 توسط تیم‌های تحقیقاتی استرالیایی و چینی نشان می‌دهد که بازی مهارت‌های حل مسئله و منطق را بهبود می بخشد. بسیاری از گیمرها بازی‌هایی را انجام می‌دهند که نیاز به برنامه‌ریزی، تفکر استراتژیک و استفاده از منطق برای دستیابی به اهداف درون بازی دارند، بنابراین، این قضیه طبیعی است که در مناطقی از مغز که مسئول حل مسئله و منطق است، پیشرفت بیشتری داشته باشند.
بهبود توانایی انجام چند کار همزمان
بازی‌های رایانه‌ای ثابت کرده‌اند که توانایی انجام همزمان چند کار را در کودک بهبود می بخشند.
این یکی از قابل توجه ترین مزایای بازی‌های رایانه‌ای است زیرا به کودک امکان می دهد که کارهای روزانه خود را نیز بهتر و کارآمدتر انجام دهد و همچنین بتواند بسیاری از وظایف را همزمان انجام دهد. بسیاری از بازی‌ها رایانه‌ای بازیکنان را مجبور می‌کنند تا چندین کار را همزمان انجام دهند، مخصوصاً بازی‌های "اکشن". به عنوان مثال، شما باید به دشمن روی صفحه نگاه کنید، وضعیت سلامتی، مهمات و سایر آمار خود را پیگیری کنید و همچنین شخصیت خود را حرکت دهید. همچنین ممکن است با هم‌تیمی‌ها و دوستان خود روی میکروفون صحبت کنید. جالب است که بازی‌های اکشن دو روی کاملا متفاوت دارند. از طرفی اگر زیاد انجام شوند، بر روی روان کودکان ممکن است تاثیر منفی بگذارند و از طرفی قابلیت‌های ذهنی را افزایش می‌دهند.
تصمیم‌گیری سریع‌تر و دقیق‌تر
محققان دانشگاه روچستر دریافتند که بازی‌های رایانه‌ای می‌توانند به کودک در تصمیم‌گیری سریع‌تر و دقیق‌تر کمک کنند که منجر به توانایی تصمیم‌گیری بهتر در زندگی واقعی می‌شود. این مهارت به کودک یاد می‌دهد، در لحظاتی که بسیار حیاتی و پرفشار است، تصمیماتی مهم و به نسبت درست‌تری بگیرد.
بهبودی رفتارهای اجتماعی
اگرچه بازی کردن بیش از حد می تواند کودک را ضد اجتماعی بار بیاورد، اما بازی های زیادی وجود دارند که جنبه اجتماعی بازی را ترویج می کنند. برخی از بازی‌ها شامل همکاری با بازیکنان دیگر و گفتگو با آنها از طریق چت متنی یا صوتی است که می‌توانند توانایی‌های کودک را برای کار با افراد دیگر بهبود ببخشد و در نتیجه کودک تعاملات اجتماعی بهتری خواهد داشت. اگرچه بازی‌ها به طور فزاینده‌ای در حال اجتماعی شدن هستند، اما حفظ تعادل در تعاملات رو در رو و دوستی‌های فیزیکی در دنیای واقعی مهمتر است.
برخی فواید دیگر
تقویت مهارت دیداری
انجام کارهای تیمی و همکاری در برخی از بازی‌ها
یادگیری ابتدایی زبان انگلیسی
تفویت رابطه عصب-عضله (دریافت پیام از طریق بینایی و استفاده از دسته برای پاسخ به پیام)
و فواید دیگر...
اثرات مخرب بازی‌های رایانه‌ای برای کودکان؛ کلام آخر
انجام بازی‌های رایانه‌ای برای کودکان هم می‌تواند مفید باشد و هم مضر. مهم ترین نکته شاید زمان انجان دادن بازی‌هاست که اگر درست مدیریت شود، می‌تواند برای کودک بسیار تاثیرگذار باشد. فراموش نکنید که سن مناسب بازی برای کودک بسیار مهم است. معمولا در اطلاعات بازی‌ها، محدودیت‌های سنی قرار داده شده است. به آن توجه کرده و براساس آن بازی را دراختیار کودک قرار دهید. اگر دوست دارید بیشتر در این رابطه بدانید می‌توانید با مشاورین آنلایف صحبت کنید یا از وبینار اصول بازی با کودک استفاده کنید.
کودک سالم
