اختلال پارانوئید؛ بدگمانی یا تفکر مریض؟!

اختلال پارانوئید که به اختصار به عنوان PPD نیز شناخته می‌شود، اختلالی است که فرد درگیر با آن از بی‌اعتمادی و سوء‌ظن فراگیر به دیگران رنج می‌برد! این اختلال جایی پررنگ می‌شود که دلیلی برای مشکوک شدن وجود ندارد اما شخص نمی‌تواند به کسی اعتماد کند. افراد مبتلا به PPD اغلب اعمال دیگران را به عنوان تهدید عمدی یا تحقیرآمیز نسبت به خود تفسیر می‌کنند که منجر به مشکلات مختلف در حفظ روابط اجتماعی می‌شود.

درک و شناخت PPD به چند دلیل برای همه ما حیاتی است. شناخت این اختلال به ما کمک می‌کند بتوانیم این پارانوئید را شناسایی و در زمان مناسب برای درمان آن اقدام کنیم. علاوه بر این، شناخت کافی این اختلال در جامعه به کاهش افکار منفی کمک می‌کند و به بیماران اجازه می‌دهد بدون نگرانی به دنبال کمک باشند!

اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟

اختلال پارانوئید (PPD) یکی از بیماری‌های سلامت روان است که با بی‌اعتمادی و بدگمانی عجیب و غریبی که به همراه دارد، شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال معتقدند که دیگران قصد دارند به آنها آسیب برسانند. همین طرز تقکر نهایتا به الگویی از بدگمانی و تمایل به تعبیر نادرست اعمال دیگران منجر می‌شود.

PPD در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است، در دسته اختلالات شخصیتی خوشه A قرار می‌گیرد. اختلالات شخصیت خوشه A با تفکر یا رفتار عجیب و غریب و غیرعادی شناخته می‌شوند. اختلالات شخصیتس مانند اسکیزوئید و اختلال شخصیت اسکیزوتایپی نیز در این دسته از اختلالات قرار می‌گیرند. نهایتا باید به این نکته توجه کنیم که PPD بیماری مزمن و پایداری است که می‌تواند عمق روابط و کیفیت زندگی فرد درگیر را دچار تغییرات بسیار شدیدی کند.

علائم اختلال شخصیت پارانوئید

افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) اغلب طیف وسیعی از علائم را نشان می دهند که به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره آنها تأثیر می گذارد. در اینجا برخی از علائم و نشانه های رایج PPD آورده شده است:

بی‌اعتمادی نسبت به همه

افراد مبتلا به PPD نسبت به دیگران، از جمله دوستان، خانواده و شرکا بی‌اعتماد هستند. این بی‌اعتمادی نسبت به همه افراد است و با بی‌اعتمادی بعد از تروما که دسته خاصی از افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، متفاوت است.

افراد کینه‌ورزی هستند

اغلب افراد دچار اختلال پارانوئید، تمامی رفتار دیگران را به عنوان تهدید می‌بینند و هیچگاه فردی که از نظرشان خطا کار است را نمی‌بخشند. این کینه‌ورزی نهایتا باعث مشکلات دیگری می‌شود که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

پارانویا

مهم‌ترین علامت درگیری با PPD، پارانویا است. حتی زمانی که هیچ مدرکی برای تأیید این باور وجود ندارد؛ فرد درگیر با اختلال باور دارد که دیگران قصد آسیب رساندن به او را دارند.

حساسیت بیش از حد

افراد درگیر با اختلال پارانوئید نسبت به انتقاد یا توهین دیگران حساس هستند. نتیجه این حساسیت بیش از حد، در توهین‌های شدید به دیگران یا حمله‌های عصبی نمایان می‌شود.

ناتوانی در همکاری

این افراد به دلیل بی‌اعتمادی قادر به همکاری با دیگران نیستند. از همین جهت، ترجیح می‌دهند تنهایی زندگی و از روابط اجتماعی پرهیز کنند. علائمی که در این بخش از مقاله بررسی کردیم به تنهایی مشکلات بزرگ و غیرقابل حلی ایجاد نمی‌کنند اما اگر این علائم را در کنار هم قرار دهیم با ناراحتی‌های شدید، انزوا و انواع مختلف بیماری‌های روانی رو به رو خواهیم شد. به همین دلیل است که باید به سلامت روانی خود و اطرافیان خود توجه کنیم.

علل و عوامل خطر اختلال پارانوئید

علت دقیق اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) مشخص نیست. با این حال، اعتقاد اکثر متخصصین بر این است که ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و محیطی باعث ایجاد این اختلال می‌شوند. در ادامه، برخی از این علل را بررسی خواهیم کرد.

عوامل ژنتیکی

PPD در افرادی که خویشاوندان مبتلا به اختلالات روانی مختلف دارند شایع‌تر است. مطالعه این مورد نشان دهنده وجود یک مؤلفه ژنتیکی در انسان‌ها است که هنوز کشف نشده است. شیوع PPD در خانواده‌هایی که سابقه اسکیزوفرنی در آنها وجود دارد نیز بیشتر است.

عوامل محیطی

تجربیات منفی دوران کودکی مانند آسیب‌های جسمی یا روانی نیز می‌توانند باعث ایجاد حس ناامنی شده و باعث بروز PPD شوند. انواع خاصی از کمبود و سوء استفاده در دوران کودکی، مانند کمبود عاطفی و آزار فیزیکی از عوامل خطر زا در ابتلا به PPD هستند.

عوامل اقتصادی-اجتماعی

زندگی در یک خانواده کم درآمد، جدایی یا طلاق، تک سرپرست بودن و مواردی از این موارد خطر ابتلا به PPD را افزایش می‌دهند.

عوامل فرهنگی

طبق مطالعات، برخی از گروه‌های نژادی و قومیتی، از جمله آمریکایی‌های آفریقایی تبار، بومیان آمریکا و آمریکایی‌های اسپانیایی تبار، بیشتر در معرض ابتلا به PPD هستند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای درک اینکه چرا شیوع در این گروه‌ها متفاوت است، نیاز است.

سایر عوامل

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و ضربه مغزی هم می‌تواند به PPD منجر شود. تحیقیات مختلف نشان می‌دهد استرس شدید و آسیب فیزیکی به مغز نیز می‌توانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.

البته باید به این نکته توجه کرد که این عوامل خطر بالقوه هستند و ابتلای یک فرد به PPD را تضمین نمی‌کنند. بروز PPD، مانند بسیاری از اختلالات سلامت روان، پیچیده است و ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی در بروز آن نقش دارند.

چالش‌های زندگی روزمره افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید

زندگی با اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) می تواند مجموعه ای منحصر به فرد از چالش ها را در زندگی روزمره ایجاد کند. در اینجا برخی از مشکلات رایجی که افراد مبتلا به PPD ممکن است با آن مواجه شوند آورده شده است:

روابط بین فردی

به دلیل بی‌اعتمادی و سوء ظن فراگیر، افراد مبتلا به PPD در ایجاد و حفظ روابط عمیق مشکل پیدا می‌کنند. این افراد آنقدر نگران خیانت یاسوءاستفاده دیگران می‌شوند کهنهایتا روابط آنها با خانواده، دوستان و همکاران تیره و تار می‌شود.

چالش‌های محل کار

این افراد در محل کار به همکاران خود مشکوک می‌شوند و از انجام کارهای تیمی سر باز می‌زنند. حفظ حالت تدافعی در این افراد باعث ایجاد محیط کاری پرتنش می‌شود که هیچ فردی در آن قادر به کار نیست!

انزوای اجتماعی

ترس این افراد از خیانت و سوءاستفاده باعث فرار آنها از دیگران می‌شود. همانطور که بالاتر نیز به این نکته اشاره کردیم، این افراد برای محافظت از خود در برابر تهدیدات، از تعاملات اجتماعی اجتناب می‌کنند.

استرس و اضطراب

زندگی در حالت دائمی سوء‌ظن و بی‌اعتمادی می‌تواند ذهن افراد را خسته کنند و باعث ایجاد سطوح بالایی از استرس و اضطراب شوند.

مسائل عزت نفس

افراد مبتلا به PPD دیدگاهی منفی نسبت به خود و دیگران دارند؛ در نتیجه عزت نفس آنها کاهش پیدا می‌کند که به خودی خود باعث ایجاد مشکلات و اختلالات روانی دیگر می‌شود.

دست آخر باید به این نکته توجه کنید که این چالش‌ها می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند و همه افراد مبتلا به PPD همه این مشکلات را تجربه نمی‌کنند.

تشخیص اختلال PPD

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) با کمک یک ارزیابی جامع انجام می‌شود و برای بررسی علائم آن باید فرایند پیچیده‌ای را طی کرد. در این بخش برخی از روش‌های تشخیص اختلال PPD را بررسی کنیم.

بررسی تاریخچه پزشکی

پزشک متخصص با بررسی کامل تاریخچه پزشکی بیمار شروع می‌کند. این تاریخچه شامل داروهایی می‌شود که فرد در حال حاضر مصرف می‌کند، زیرا برخی از داروها می‌توانند علائمی مشابه PPD در فرد ایجاد کنند.

معاینه فیزیکی

ممکن است پزشک متخصص برای رد بیماری‌های فیزیکی که می‌توانند علائمی مشابه علائم اختلال پارانوئید ایجاد کنند، معاینه فیزیکی تجویز کنید.

ارزیابی روانپزشکی

ارزیابی روانپزشکی شامل مصاحبه‌ای مفصل و بحث در مورد افکار، احساسات و الگوهای رفتاری است. ممکن است متخصص برای تشخیص بهتر، از ابزارهای مصاحبه و ارزیابی ویژه طراحی شده برای ارزیابی یک فرد از نظر اختلال شخصیت استفاده کند.

توجه به این نکته ضروری است که تشخیص PPD باید توسط یک متخصص سلامت روان مانند روانپزشک یا روانشناس که در تشخیص و درمان اختلالات تجربه دارد، انجام شود.

درمان و مدیریت اختلال پارانوئید

روند درمانی اختلال پارانوئید شامل ترکیبی از روان درمانی و در برخی موارد دارو می‌شود. در ادامه، بهترین روش‌ها برای مدیریت و درمان عوارض این اختلال را بررسی خواهیم کرد.

روان درمانی

اصلی‌ترین روش برای درمان PPD روان درمانی است. این روش، به فرد درگیر کمک می‌کند تا بر ایجاد اعتماد، بهبود مهارت‌های اجتماعی و افزایش ارتباطات موثر تمرکز کند.

دارو

در حالی که هیچ داروی خاصی برای مدیریت علائم PPD وجود ندارد، می‌توان از داروهای خاصی برای کمک به مدیریت علائم مرتبط استفاده کرد. برای مثال، اگر فردی که مبتلا به PPD است دچار علائم اضطراب یا افسردگی شود باید داروهای مربوط به اضطراب و افسردگی را مصرف کند تا دچار دیگر اختلالات روانی نشود.

گروه‌های حمایتی

این گروه‌ها می‌توانند محیطی امن و قابل درک برای افراد مبتلا به PPD ایجاد کنند تا تجربیات و استراتژی‌های مقابله‌ای خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.

روش‌های خودمراقبتی

ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، خواب کافی و تکنیک‌های مدیریت استرس نیز می‌توانند به سلامت روان کمک کنند.

به یاد داشته باشید درخواست کمک از طرف افراد درگیر با این اختلال کار ساده‌ای نیست. به همین دلیل تمامی افراد جامعه باید آمادگی همراهی و کمک به افراد درگیر با اختلال PPD را داشته باشند.

کلام آخر در رابطه PPD

اختلال پارانوئید (PPD) بیماری روانی پیچیده‌ای است که با بی اعتمادی فراگیر و سوء ظن نسبت به دیگران نمایان می‌شود. زندگی با PPD می‌تواند دشوار باشد، اما با حمایت و درمان مناسب، افراد درگیر با این اختلال می‌توانند علائم خود را مدیریت کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند. اگر شما یا شخصی که می‌شناسید با PPD دست و پنجه نرم می‌کند، در تماس با متخصصین خبره آنلایف تردید نکنید. به یاد داشته باشید، تجربه هر فرد از درگیری با PPD منحصر به فرد است و هیچ رویکرد مشخصی برای درمان این اختلال وجود ندارد!