غم و اندوه یکی از واکنش‌های عاطفی، عمیق و پیچیده انسانی است که به دنبال از دست دادن یکی از عزیزان وجود ما را پر می‌کند. این غم و اندوه که به عنوان سوگواری نیز شناخته می‌شود، تجربه‌ای جهانی است که همه ما در مقطعی از زندگی خود آن را تجربه می‌کنیم. با این حال هیچکس نمی‌تواند تعریفی مشخص برای سوگواری مشخص کند که همه انسان‌ها آن را تایید کنند؛ چرا که هر انسانی به روش خود از این مسیر عبور می‌کند. تاثیر این احساسات عمیق بر زندگی ما آنقدر زیاد است که نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم و باید بدانیم چطور با فردی که در حال سوگواری است رفتار کنیم.
درک و حمایت از کسی که سوگوار است، تنها یک عمل دلسوزانه نیست، بلکه برای سلامت جامعه ارزش زیادی دارد. غم و اندوه شدید می‌تواند باعث بروز احساس انزوا شود! در چنین شرایطی، حضور یک دوست یا یکی از اعضای خانواده که نقش حمایت کننده را بازی کند باعث آرامش و کمک به روند بهبودی فرد می‌شود. چیزی که به یاد داشته باشیم این است که حمایت از فرد سوگوار به معنای تلاش برای رفع درد یا تسریع در فراموشی غم نیست. برخورد درست یعنی گوشی شنوا، شانه‌ای برای تکیه کردن، و فضایی امن برای ابراز احساسات در اختیار فرد سوگوار قرار دهید.
سوگواری به چه معنا است؟
سوگواری نوعی اندوه شدید است که در پنج مرحله وجود انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر کدام از این مراحل به نوبه خود سلامت روان فرد درگیر را تهدید می‌کنند. به همین علت مهم است که در این مراحل کنار آنها باشیم. در ادامه، این مراحل را بررسی خواهیم کرد:
انکار
مرحله اولیه سوگواری انکار است! فرد درگیر در این مرحله از دست دادن شخص مهمی در زندگی‌اش را انکار می‌کند. معمولا این افراد فکر می‌کنند که اشتباهی پیش آمده یا در حال خواب دیدن هستند. در مرحله انکار نباید فرد سوگوار را تنها گذاشت.
خشم
با پذیرفتن واقعیت، احساس خشم به سراغ فرد می‌آید. خشم نسبت به خود و دیگران که در گذشته با فرد از دست رفته درست رفتار نکرده‌اند. این خشم می‌تواند دامن‌گیر خود فرد و نزدیکان وی شود. برای فروکش کردن این احساس باید فرد سوگوار را خاطر جمع کرد که مقصر نیست و شرایط پیش آمده برای او مسئله‌ای است که همه تجربه می‌کنند.
معامله
بعد از خشم، نوبت حس معامله می‌رسد. شاید عجیب باشد اما افراد در این مرحله سعی می‌کنند با پناه بردن به قدرت‌های ماورایی با آنها معامله کنند. این معامله می‌تواند عبادت در عوض آرامش یا صبر باشد.
افسردگی
در این مرحله احساس غم و ناامیدی عمیقی وجود فرد سوگوار را در برمی‌گیرد. ممکن است در مرحله افسردگی همه چیز عادی به نظر برسد اما باید این نکته توجه کرد که نباید افراد سوگوار در هیچ شرایطی به طور کامل رها کرد!
پذیرش
آخرین مرحله از سوگواری، پذیرش است. البته پذیرش به این معنا نیست که فرد با غم از دست دادن مشکلی ندارد، بلکه به این معنی است که آنها وجود این غم را به عنوان بخشی از زندگی خود پذیرفته‌اند.
در حالی که گذر از این مراحل مسیری برای درک غم و اندوه ایجاد می‌کند، باید به یاد داشته باشیم که همه افراد یک مسیر مشخص را طی نمی‌کنند. حتی ممکن است برخی افراد چندین بار این مراحل را طی کنند اما نتوانند از غم و اندوه جدا شوند. از طرفی، افرادی نیز وجود دارند که در یکی دو مرحله اول حقیقت را می‌پذیرند.
چگونه به کسی که عزادار است نزدیک شویم؟
هنگام نزدیک شدن به کسی که سوگوار است، همدلی و گوش دادن به درد و دل‌های آنها اهمیت زیادی پیدا می‌کند. مهم است که به یاد داشته باشیم برای حمایت و پشتیبانی از این افراد در کنار آنها حضور داریم نه کمرنگ کردن غم آنها! در ادامه، بایدها و نبایدهایی که باید به هنگام نزدیک شدن به فرد مصیبت‌زده را در نظر داشته باشیم، بررسی خواهیم کرد.
بایدها
1. تا جای ممکن حاضر باشید: وجود شما در کنار شخص سوگوار به تنهایی می‌تواند به یک منبع آرامش بزرگ برای آنها تبدیل شود. ممکن است نخواهند صحبت کنند اما همین که در کنار آنها حضور دارید باعث ایجاد احساس امنیت در آنها می‌شود.
2. فعالانه گوش کنید: اگر می‌خواهند صحبت کنند، گوش دهید. نیازی نیست به همه صحبت‌های این افراد پاسخ دهید. گاهی اوقات، مفیدترین کاری که می‌توانید انجام دهید گوش دادن و سکوت است.
3. درد و غم آنها را تصدیق کنید: اینکه به افراد سوگوار بگویید که آسیب دیده‌اند برخلاف باور عموم کار اشتباهی نیست. این کار احساسات آنها را تأیید می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد بدون ترس از قضاوت دیگران احساسات خود را بروز دهند.
4. خودتان دست به کار شوید: به جای گفتن "اگر به چیزی نیاز داشتید من را خبر کنید"، در انجام کارهایی مانند پخت غذا یا پیاده‌روی به افراد سوگوار کمک کند.
نبایدها
1. از کلیشه‌ها دوری کنید: عباراتی مانند "حالا جای بهتری هستند" یا "حداقل خوب عمر کردند" بیشتر از مفید بودن، مضر خواهد بود. همین که بگویید درد آنها را درک می‌کنید برای فرد مصیبت‌زده کافی است.
2. سعی نکنید در کمترین زمان به وضعیت عادی برگردید: هرکسی با سرعت مخصوص به خودش مسیر غم و غصه را طی می‌کند. در نتیجه از عجله برای حل مشکلات و بازگشت به حالت عادی پرهیز کنید.
3. مقایسه نکنید: از مقایسه غم و اندوه افراد سوگوار با تجربیات خود یا دیگران خودداری کنید. به یاد داشته باشید، مسیر کنار آمدن با از دست دادن یک عزیز برای هر فرد متفاوت است.
به فکر سلامت روان خود باشید!
حمایت از دیگران مهم است، اما مراقبت از سلامت روان خودتان از آن مهم‌تر است. چرا که در صورت بروز مشکلات روانی برای شما نه تنها قادر به حمایت نخواهید بود بلکه ممکن است به افراد مصیبت‌زده آسیب برسانید. حمایت از کسی که غم زده است می‌تواند خسته کننده باشد. به همین دلیل، مدیریت استرس و اجتناب از خستگی عاطفی ضروری در طی این مسیر ضروری است. در ادامه برخی از روش‌های خود مراقبتی به هنگام حمایت از یک فرد سوگوار را بررسی خواهیم کرد.
مراقبت از خود را تمرین کنید
مطمئن شوید که برای خودتان هم وقت می‌گذارید. چیزهای ساده‌ای مانند از حمام کردن، خواندن کتاب، پیاده روی، تمرین تمرکز حواس یا مدیتیشن می‌توانند در دسته تمرین‌های خودمراقبتی قرار بگیرند.
برای خود حد و مرز تعیین کنید!
اشکالی ندارد اگر احساس خستگی می‌کنید و دوست کمی عقب نشینی کنید. لازم نیست 24/7 در دسترس باشید. تعیین حد و مرز برای رفاه خودتان از واجبات است.
فعال بمانید
فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش استرس و بهبود خلق و خوی شما کمک کند. سعی کنید نوعی ورزش را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
غذای سالم بخورید و به اندازه کافی بخوابید
تغذیه خوب و خواب کافی برای حفظ سلامت روان و انعطاف پذیری ضروری است. به یاد داشته باشید که رسیدگی به نیازها و رفاه خودتان خودخواهانه نیست. در واقع، مراقبت از خود می‌تواند شما را برای حمایت از دیگران بهتر تجهیز کند.
چه زمانی باید از یک متخصص کمک گرفت؟
با اینکه غم و اندوه پاسخی طبیعی ما به از دست دادن عزیزان‌مان است، مواقعی وجود دارد که باید از یک متخصص کمک بگیریم. در این بخش از مقاله به سراغ نشانه‌هایی می‌رویم که به شما اطلاع می‌دهند به کمک یک متخصص نیاز دارید:
احساس غم یا ناامیدی مداوم
طبیعی است که هنگام سوگواری احساس غمگینی کنید، اما اگر به نظر نمی‌رسد که این احساسات به مرور زمان در حال کاهش پیدا کردن هستند، ممکن است به افسردگی دچار شده باشید.
مشکل در انجام وظایف روزانه
اگر غم و اندوه انجام کارهای روزانه مانند خوردن، خوابیدن یا رفتن به محل کار را برای شما دشوار کرده است، باید با یک متخصص مشور کنید.
افکار مربوط خودکشی
اگر فرد سوگوار افکار خودآزاری یا خودکشی در سر دارد، باید خیلی سریع با یک متخصص تماس بگیرید.
علائم جسمانی
گاهی اوقات، اندوه می‌تواند به صورت علائم فیزیکی مانند سردرد، معده درد یا سایر دردهای غیر قابل توضیح ظاهر شود. در چنین شرایطی باید از پزشک متخصص کمک گرفت.
اگر متوجه هر یک از این علائم در خود یا فرد سوگوار شدید، خیلی سریع به یک متخصص روانپزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید؛ کمک خواستن نشانه ضعف نیست، بلکه گامی به سوی درمان است.
کلام آخر درباره نحوه رفتار با فرد سوگوار
در این مقاله، سفری پیچیده برای درک سوگواری و نحوه حمایت از شخصی را که در این مسیر حرکت می‌کند، بررسی کردیم. به علاوه، یاد گرفتیم که اندوه تجربه‌ای عمیقا شخصی است و راه درست یا نادرستی برای سوگواری وجود ندارد. نهایتا هم در در مورد اهمیت همدلی و گوش دادن فعال هنگام نزدیک شدن به کسی که سوگوار است بحث کردیم و راه‌های عملی برای کمک به آنها را بررسی کردیم. امیداوریم مطالعه این مقاله به شما کمک کرده باشد. برای همه شما و عزیزانتان آروزی سلامتی می‌کنیم.
همه ما در طول زندگی سوگواری را تجربه می‌کنیم. چه در جمع نزدیکان خودمان چه در بین افرادی که صمیمیت آنچنانی با آنها نداریم. مسئله مهم اما، این است که چطور باید از این سوگواری گذر کنیم؟ چطور می‌توانیم با فردی که در حال سوگواری است همدلی کنیم؟ تا به اینجای مقاله تا جای ممکن به این سوالات پاسخ دادیم اما برای اینکه بتوانیم خیلی بهتر با چنین شرایطی کنار بیایم به مشورت متخصصین حوزه روانشناسی نیاز داریم. برای همین وبینار آنلایف در رابطه با سوگواری را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
روان سالم
