عوامل موثر در تصمیم گرفتن
عوامل مختلفی می‌توانند تصمیم‌گیری را از مسیر مشخص و سیستماتیکی که در آن قرار دارد، خارج کنند. در ادامه این بخش، این عوامل را زیر ذره‌بین خواهیم برد:
سوگیری‌های مختلف
خطاهای سیستماتیک در تفکر همه ما وجود دارند که بر تصمیم گیری‌ها و قضاوت‌های ما تأثیر می‌گذارند. از سوگیری‌های شناختی رایج که می‌توانند بر قضاوت‌های ما تاثیر بگذراند می‌توان به اعتماد به نفس کاذب، عدم اعتماد، خودخواهی، کمبود محبت و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد.
احساسات
احساسات می‌توانند نقش بسیار پررنگی در تصمیم‌گیری ما داشته باشند. تاثیر احساسات بر تصمیم‌های ما می‌تواند مثبت و یا منفی باشد. به عنوان مثال، احساس شادی می‌تواند به تصمیمات خوش بینانه‌تر منجر شود. در حالی که احساس ترس یا استرس می‌تواند به تصمیمات محافظه کارانه یا ریسک گریزتر منجر شود.
فشار همسالان
نظرات و رفتارهای دیگران نیز می‌توانند بر تصمیمات ما تاثیر بگذارند. این امر به ویژه در سناریوهایی که همسالان در مشورت و تصمیم‌گیری دخیل هستند به چشم می‌خورد.
هنجارهای فرهنگی
هنجارها و ارزش‌های فرهنگی نیز می‌توانند بر تصمیم‌گیری افراد تأثیر بگذارند. مواردی مانند انتظارات، سنت‌ها و هنجارهای اجتماعی که می‌توانند نحوه تصمیم‌گیری یک انسان را تحت تاثیر قرار دهند.
ارزش‌ها و باورهای شخصی
ارزش‌ها و باورهای شخصی نیز می‌توانند تصمیم‌گیری ما را تحت تاثیر قرار دهند. اغلب ما بر اساس ارزش‌های شخصی، باورهای اخلاقی و اهدافی که در زندگی داریم تصمیم می‌گیریم.
محدودیت‌های زمانی
زمان موجود برای تصمیم گرفتن، قدرت ما در بررسی و انتخاب گزینه‌ها را تعیین می‌کند. وقتی زمان محدود باشد، مغز ما به جای تجزیه و تحلیل داده‌ها، برایندی سرانگشتی می‌گیرد و به سراغ مرحله اقدام عملی می‌رود.
درک این عوامل می تواند به افراد و سازمان ها کمک کند تا تصمیمات آگاهانه و مؤثرتری بگیرند. در بخش بعدی، مدل‌های مختلف تصمیم‌گیری را بررسی خواهیم کرد که این عوامل را در نظر می‌گیرند. گوش به زنگ باشید!
چه مدل‌هایی برای تصمیم‌گیری وجود دارند؟
در طول سال‌های متمادی چندین مدل مختلف برای تصمیم‌گیری ایجاد شده است تا افراد و سازمان‌ها بتوانند گزینه‌های خود را با شرایط بهتری بررسی، و یکی از آنها را انتخاب کنند:
مدل منطقی
در این مدل فرض می‌کنیم که تصمیم گیرندگان به تمام اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی دارند و می‌توانند هزینه‌ها و منافع هر گزینه را به طور دقیق بسنجند. در این مدل، تصمیم‌ها بر اساس منافع، مزایا و معایب گرفته می‌شوند و هیچ عنصر دیگری در آنها دخیل نیست.
مدل شهودی
در این مدل این حقیقت را می‌پذیریم که همه تصمیمات به صورت عقلانی اتخاذ نمی‌شوند. گاهی اوقات، افراد برای انتخای گزینه درست به شهود یا احساسات درونی خود تکیه می‌کنند. این تصمیمات اغلب به سرعت و بدون استدلال‌های آگاهانه گرفته می‌شوند.
مدل تصمیم با شناسایی اولیه (RPD)
این مدل برای توضیح چگونگی تصمیم‌گیری سریع و موثر افراد در مواجهه با موقعیت‌های پیچیده ایجاد شده است. در این مدل، تصمیم گیرندگان از تجربیات خود برای شناخت الگوها و شناسایی بهترین مسیر برای اقدام عملی استفاده می‌کنند. در واقع الگوهای شناختی به ما اجازه می‌دهند تا بر اساس تجربیات گذشته اقدام کنیم.
مدل Vroom-Yetton-Jago
در این مدل، مشارکت افراد مختلف نقشی اساسی در تصمیم‌گیری بازی می‌کند. در واقع مبنای این مدل تصمیمی است که به کمک داده‌های افراد مختلف اتخاذ می‌شود.
حلقه OODA (مشاهده، جهت‌گیری، تصمیم گیری، عمل)
این مدل که توسط استراتژیست نظامی جان بوید توسعه یافته، در محیط‌هایی که به سرعت در حال تغییر هستند کارآمد است. این مدل شامل چرخه‌ای مداوم از مشاهده، جهت گیری، تصمیم‌گیری و اقدام است.
نکاتی برای تصمیم گیری موثر
فرایند تصمیم‌گیری، به ویژه در تصمیمات مهم، می‌تواند استرس زا و چالش برانگیز باشد. با این حال، چندین استراتژی وجود دارد که می‌توانند به شما در تصمیم گیری موثرتر کمک کند:
تا آخرین زمان ممکن صبر کنید!
در تصمیم گرفتن عجله نکنید، به خصوص اگر با تصمیم مهمی طرف هستید. برای جمع آوری اطلاعات لازم وقت بگذارید و همه گزینه‌های خود را با دقت تمام بررسی کنید.
مزایا و معایب را در نظر بگیرید
برای هر گزینه ممکن، لیستی از مزایا و معایب در نظر بگیرید. این کار به شما کمک می‌کند بتوانید گزینه‌های خود را به شکل بهتری ارزیابی کنید.
مشورت گرفتن جرم نیست!
مشاوره گرفتن از دیگران، به خصوص کسانی که تجربه یا تخصص بیشتری در زمینه مربوط به تصمیم شما دارند، می‌تواند شما را از درگیری با مشکلات آینده نجات دهد.
از ابزارهای تصمیم‌گیری استفاده کنید
ابزارها و تکنیک‌های مختلفی در علم روانشناسی وجود دارند که می‌توانند فرایند تصمیم‌گیری را بهینه‌تر کنند. نمودارهای درختی، تجزیه و تحلیل SWOT، و تجزیه و تحلیل هزینه-فایده از این روش‌ها هستند.
به غرایز خود اعتماد کنید
گاهی اوقات، احساسات درونی ما بهترین راهنماهای برای انتخای گزینه درست هستند. اگر بررسی‌های لازم را انجام داده‌اید و هنوز به نتیجه نرسیده‌اید، ممکن است بتوانید با غرایز خود مشکل را حل کنید.
تصمیمات گذشته را بررسی کنید
تأمل در تصمیماتی که در گذشته گرفته‌اید، چه خوب چه بد، بینش ارزشمندی در اختیار شما قرار می‌دهد که تصمیم‌گیری را آسان‌تر می‌کند.
اشتباه کردن اشتباه نیست!
همه تصمیمات به نتیجه مطلوب منتهی نمی‌شوند. مهم است به یاد داشته باشیم که اشتباه کردن بخشی از فرآیند یادگیری است.
تصمیم‌گیری مهارتی است که می‌تواند در طول زمان توسعه یافته و بهبود پیدا کند. با تمرین و در نظر گرفتن نکات بالا، می‌توانید اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید و در تصمیم گیری‌های خود موثرتر عمل کنید.
کلام آخر در رابطه با تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری مهارتی حیاتی است که در تمام جنبه‌های زندگی ما تاثیر می‌گذارد. در واقع وقتی از تصمیم گرفتن صحبت می‌کنیم، فرآیندی سیستماتیک که شامل جمع آوری اطلاعات، شناسایی گزینه‌ها، سنجش شواهد، انتخاب گزینه مناسب، اقدام، و بررسی تصمیم و پیامدهای آن در ذهن ما نقش می‌بندد.
با درک فرآیند تصمیم‌گیری، عوامل مؤثر بر آن و مدل‌های مختلف تصمیم‌گیری، می‌توانیم مهارت‌های مربوط به این فرایند، می‌توانیم در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود تصمیمات بهتری بگیریم. به یاد داشته باشید که تصمیم‌گیری مهارتی کاملا ذاتی نیست و می‌توان آن را توسعه داد. از اینکه در این سفر همراه ما بودید و با هنر زیبای تصمیم‌گیری آشنا شدید، متشکریم. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد. لطفا سوالات و تجربیات خود را در بخش نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید!
با مطالعه این مقاله اولین قدم خود را در مسیر تصمیم‌گیری بهتر برداشته‌اید. اما این دلیل نمی‌شود آرام بگیرید! وبینار قدرت تصمیم‌گیری می‌تواند به شما کمک کند چند برابر این مقاله پیشرفت کنید. وبینار قدرت تصمیم‌گیری آنلایف به شما اجازه می‌دهد با استفاده از استراتژی‌های کاربردی مهارت تصمیم‌گیری خود را ارتقا دهید. در یک کلام! یادگیری تئوری کافی است… وقت آن رسیده وارد مسیر عمل‌گرایی شویم.
