طرحواره رها شدگی؛ ترسی که به واقعیت تبدیل می‌شود!

طرح واره رها شدگی یکی از طرحواره‌های فراگیر و تأثیرگذار در روان انسان است که می‌تواند افکار، احساسات و رفتارهای افراد را تنظیم کنید. ترس از دست دادن نزدیکان باعث ایجاد چنین طرحواره‌ای می‌شود. همین الگوی ذهنی نهایتا شدت بیشتری می‌گیرد و باعث بروز علائمی مانند نگرانی دائمی از تنها ماندن، بی‌توجهی یا عدم دریافت حمایت از طرف نزدیکان می‌شود.

درک طرحواره رها شدگی باید برای کل جامعه مهم باشد؛ چرا که نقش مهمی در نحوه شکل‌گیری و حفظ روابط اجتماعی ما انسان‌ها دارد. درگیری با نوع منفی و شدید این طرحواره می‌تواند مانع رشد و تحقق اهداف شخصی شود. همین موارد باعث شد بعد از تعریف مفهوم طرحواره، در این مقاله با این طرحواره و راه‌های رهایی از آن آشنا خواهیم شد.

طرح واره رها شدگی چیست؟

طرح واره رها شدگی یک الگوی ذهنی است که باعث چرخه‌ی معیوب تنهایی و انزوا می‌شود. این الگوی ذهنی اغلب توسط تجربیات اولیه ما در کودکی ایجاد می‌شود و در صورتی که درمان نشود تا پایان عمر، زندگی ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از مهم‌ترین علائم این طرحواره می‌توان به ترس شدید از تنها ماندن، بی‌توجهی یا عدم دریافت حمایت از نزدیکان اشاره کرد. ترسی که در این الگوی ذهنی گریبان‌گیر فرد درگیر می‌شود از رها شدن فرد در دوران کودکی، از دست دادن والدین و بی‌توجهی ناشی می‌شود.

از دیدگاه روانشناختی، طرحواره‌ها الگوهای عاطفی و شناختی عمیقی هستند که در اوایل زندگی ایجاد می‌شوند. این الگوها بعد از ایجاد به صورت خودکار عمل می‌کنند و  نحوه تفکر، احساس و رفتار ما را شکل می‌دهند. دقت کنید که وجود طرحواره‌ها راهکار مغز برای رهایی از فرایندهایی است که دائما در حال رخ دادن هستند. در واقع مغز ما سعی می‌کند با شناخت الگوها، از صرف وقت برای بررسی و واکنش درست در شرایط مشابه جلوگیری کند.

افرادی که دچار طرحواره رها شدگی می‌شوند با اضطراب و استرس دست و پنجه نرم می‌کنند و دائماً نگران ترک یا طرد شدن توسط افراد مهم زندگی خود هستند. این احساسات در بلند مدت زندگی افراد درگیر را مختل می‌کنند و روابط اجتماعی آنها را تیر و تار می‌کنند. در ادامه ریشه‌های اصلی این طرحواره را بیشتر بررسی می‌کنیم.

ریشه‌های طرح واره رها شدگی

کمی بالاتر به این نکته اشاره کردیم که تله ذهنی رها شدگی در دوران کودکی ایجاد می‌شود. دوره‌ای که از نظر همه متخصصین در رشد عاطفی و روانی فرد تاثیر زیادی می‌گذارد. در همین دوره است که کودکان به افرادی که از آنها مراقبت می‌کنند وابسته می‌شوند و با الگو گرفتن از همان رابطه برای ارتباط با افراد جدید استفاده می‌کنند.

حال اگر نیازهای اساسی کودک برای دریافت حس امنیت، عشق و توجه به طور مداوم برآورده نشود، طرحواره رها شدگی در ذهن کودک جا خوش می‌کند. البته مشکلات شدیدتر مانند از دست دادن والدین، بی توجهی عاطفی یا مراقبت نادرست نیز می‌توانند باعث ایجاد این الگوی ذهنی شوند. باید به این نکته دقت کنید که وجود فیزیکی مراقبت کننده در کنار کودک تضمین کننده سلامت روان او نخواهد بود! نهایتا حمایت عاطفی از کودک است که او را در امان نگه می‌دارد.

نهایتا باید به این نکته اشاره کرد که با وجود ریشه دواندن طرحواره رها شدگی در کودکی، تجارب بسیار منفی در بزرگسالی نیز می‌توانند احتمال درگیری فرد با این اختلال را افزایش دهند. تجربه مکرر طرد شدن، خیانت یا از دست دادن نزدیکان می‌تواند باعث فعال شدن این طرحواره شود. حالا می‌توانیم به سراغ علائم این اختلال برویم…

علائم و نشانه های طرحواره رها شدگی

افرادی که دچار طرحواره رها شدگی می‌شوند رفتارها و الگوهای فکری خاصی دارند که می‌توان به بررسی آنها به وجود این اختلال در آنها پی برد. در ادامه، مهم‌ترین علائم درگیری با این الگوی ذهنی را بررسی خواهیم کرد.

ترس شدید از طرد شدن یا رها شدن

افراد درگیر با این طرحواره دائماً نگران ترک یا طرد شدن توسط افراد مهم زندگی‌شان هستند. در واقع حتی زمانی که روابط آنها در مسیری سالم قرار دارند، ترس از رها شدگی آنها را به سمت تخریب رابطه و انزوا هدایت می‌کند.

تکدی‌گری احساسی 

این مورد بسیار تلخ و دردناک است اما افراد درگیر با طرحواره رهاشدگی به دلیل ترس از تنهایی، بیش از حد به شریک عاطفی خود وابسته می‌شوند. ممکن است این افراد برای حفظ روابط خود به بسیاری از شرایط نامناسب در رابطه تن بدهند!

رفتارهای خود تخریبی

ترس از صدمه دیدن یا رها شدن می‌تواند افراد درگیر با این اختلال را مجاب کند تا دیگران را از خود دور کنند. این افراد با رفتارهای عجیب و غریب، پررنگ کردن ویژگی‌های شخصیتی منفی و کارهایی از این دست سعی می‌کنند به دیگران بفهمانند که آدم مناسبی برای روابط اجتماعی نیستند.

حساسیت شدید نسبت به نشانه‌ها

هر رفتار کوچکی که حس رها شدگی را در افراد درگیر با این اختلال ایجاد کند، به مشکل بزرگی تبدیل می‌شود که بسیار سخت می‌توان آن را حل کرد. ممکن است این موارد چیزی جز تعبیر نادرست نشانه‌ها نباشند اما برای آنها همین موارد کوچک وزن بسیار زیادی دارند. به عنوان مثال، اگر شریک عاطفی این افراد برای قرار ملاقات خود دیر کند، بلافاصله تصور می‌کنند که علاقه و محبت در رابطه آنها از بین رفته است.

بسیار مهم ایت که بدانیم شناخت این علائم و نشانه‌ها اولین گام ما برای درمان و مدیریت طرحواره رها شدگی است. افراد می‌توانند با آگاهی و درک، درست این طرحواره منفی را به چالش بکشند و به سمت الگوهای فکری سالم تر حرکت کنند.

تأثیر طرح واره رها شدگی بر زندگی روزمره افراد

الگوی روانی رها شدگی می تواند تأثیر عمیقی بر روابط و سلامت روان ما داشته باشد. با بررسی این موارد می‌توانیم درک بهتری از شرایط افرادی که درگیر این اختلال هستند پیدا کنیم.

تاثیر بر روابط

اولین موردی که تحت تاثیر این طرحواره قرار می‌گیرد، ترس از رها شدگی است که به طیف وسیعی از رفتارهای خود تخریبی منجر می‌شود. همین رفتارها روابط اجتماعی افراد درگیر با این اختلال را تیر و تار می‌کنند. علاوه بر این، افراد دچار این طرحواره بیش از حد به افرادی که با آنها در ارتباط هستند وابسته می‌شوند و همیشه به دنبال جلب اطمینان آنها هستند. این رفتارها  در کنار هم چرخه‌ای از بی ثباتی و تعارض را در روابط این افراد ایجاد می‌کنند که آنها را تحت فشار قرار می‌دهد.

تاثیر بر سلامت روان

ترس و اضطراب ناشی از طرحواره رها شدگی بر سلامت روان فرد تاثیر می‌گذارد. اختلالاتی مانند اضطراب شدید، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس می‌توانند به دنبال این طرحواره، وارد زندگی افراد شوند. نگرانی و استرس مداوم سلامت جسمانی فرد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند به مشکلاتی مانند بی‌خوابی، خستگی یا حتی معده درد عصبی منجر می‌شوند.

درمان و غلبه بر طرحواره رهایی

درمان و غلبه بر طرحواره رها شدگی شامل مراحل مختلفی می‌شود که باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شوند. در ادامه، برخی از روش‌های درمان و غلبه بر این الگوی ذهنی را بررسی خواهیم کرد:

روان درمانی

درمان شناختی رفتاری یا همان CBT به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتارهای منفی خود را شناسایی کنند و به دنبال تغییر آنها باشند. در این فرایند، افراد تشویق می‌شوند تا ذهنیت‌های منفی خود را با موارد مثبت و واقعی جایگزین کنند. CBT می‌تواند به افرادی که دچار طرحواره رها شدگی هستند کمک کند تا بفهمند ترس از رها شدن چگونه بر افکار و رفتارهایشان تاثیر می‌گذارد.

دارو درمانی

برای درمان طرحواره رها شدگی داروی به خصوصی وجود ندارد با این حال پزشک متخصص می‌تواند از داروهای ضد اضطراب و استرس برای کنترل شرایط کمک بگیرد. در واقع پزشک متخصص برای جلوگیری از تاثیرات منفی اختلال و ایجاد اختلالات جدید در فرد، از داروها کمک می‌گیرد.

کلام آخر در رابطه با طرحواره رهایی

نهایتا باید این نکته را به خاطر بسپاریم که طرحواره رها شدگی الگویی عمیق در روان ما است که می‌تواند به شکل مستقیم بر روابط و سلامت روان ما تاثیر بگذارد. غلبه بر این طرحواره کاری چند ساعته نیست و به خودآگاهی، صبر و کمک حرفه‌ای نیاز دارد. چیزی که باید به یاد داشته باشیم این است که در این مسیر تنها نیستیم. به یاد داشته باشید که شما شایسته عشق و مراقبت هستید و با صرف زمان و تلاش می‌توانید بر چالش‌های ایجاد شده توسط طرحواره رها شدگی غلبه کنید. ادامه بدهید و امیدتان را از دست ندهید!

امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید و بتوانید به درمان خود یا نزدیکانتان کمک کنید. اگر سوالی دارید که احساس می‌کنید ما قادر به پاسخگویی آن هستیم، آن را در بخش نظرات مقاله با ما در میان بگذارید. همینطور می‌توانید از مشاورین متخصص آنلایف کمک بگیرید تا مسیر درست را پیدا کنید. دوره‌هایی مانند دوره طرحواره ایثار نیز می‌توانند به شما کمک کنند. فراموش نکنید که می‌توانید تجربیات خود را با دیگر دوستانی که از وبسایت ما استفاده می‌کنند به اشتراک بگذارید.