اختلال دو قطبی

بیماری دوقطبی یکی از بیماری‌های مرموز و بسیار شبیه به افسردگی است که افراد بسیاری ممکن است از آن رنج‌برده؛ اما خود بی‌اطلاع باشند. در واقع بسیاری تصور می‌کنند اختلال شخصیت دو قطبی تنها محدود به احساس غم و اندوه غیرطبیعی است؛ اما این طور نبوده و افسردگی دو قطبی تنها قسمتی از این اختلال است. از جمله نشانه‌های بیماری دوقطبی می‌تواند خوشحالی زیاد و غیرطبیعی نیز باشد. پس اختلال دو قطبی چیست؟ می‌توان گفت هر احساسی از غم و شادی که از حالت طبیعی خارج شده و بدون دلیل رخ داده باشد و باعث مختل شدن فعالیت‌های روزانه شود، می‌تواند مربوط به اختلال دو قطبی شود. البته فراموش نکنید تشخیص نهایی توسط متخصصان انجام خواهد شد.

اختلال دوقطبی چیست؟

اختلال دو قطبی و یا افسردگی - شیدایی (Bipolar disorder) ، یک بیماری روانی است که باعث تغییرات غیرعادی در خلق‌وخو می‌شود. این بیماری علائمی شبیه به افسردگی دارد و افراد می‌توانند مواردی همچون توهم و هذیان و حتی افکار خودکشی را تجربه نمایند. در خصوص اختلال شخصیت دو قطبی لازم است بدانید این بیماری نیاز به درمان طولانی‌مدت و مراجعه به متخصص دارد، چرا که باتوجه‌به نوع اختلال، ممکن است تأثیر مخربی در عملکرد روزانه و انجام کارهای روزمره داشته باشد.

علائم اختلال دو قطبی

همان‌طور که اشاره شد، علائم اختلال دو قطبی می‌تواند شبیه به افسردگی باشد که البته یک سری تفاوت‌ها وجود دارد. علائم اختلال دو قطبی، به دودسته افسردگی و شیدایی تقسیم‌بندی می‌شود که در طول دوره شیدایی، علائم شدیدتر بوده و فعالیت‌ها بدون توجه به عواقب آن انجام خواهد شد. البته این علائم تنها مربوط به احساس غم و افسردگی نمی‌شود حتی ممکن است افراد احساس شادی عجیب و غربی داشته باشند و هیچ رویداد منفی نتواند آن را تغییر دهد.

حتی گاهی دیده می‌شود که این افراد ادعای داشتن قدرت‌های باورنکردنی و یا ارتباط با دنیای غیب می‌کنند.

نشانه‌های بیماری دو قطبی در دوره شیدایی

دوره شیدایی دوره‌ای حداقل یک‌هفته‌ای است که در آن دوره فرد تحریک‌پذیر است، انرژی بیشتری از حد معمول دارد و حداقل سه مورد از تغییرات زیر را در رفتار خود تجربه می‌کند:

·      کاهش نیاز به خواب (به‌عنوان‌مثال، احساس انرژی با وجود خواب بسیار کمتر از حد معمول).

·      افزایش گفتار

·      افکار غیرقابل‌کنترل یا تغییر سریع ایده‌ها یا موضوعات هنگام صحبت کردن

·      حواس پرتی

·      افزایش فعالیت (به عنوان مثال، بی قراری، کار بر روی چندین پروژه به طور همزمان)

·      افزایش رفتار مخاطره‌آمیز (مانند رانندگی بی‌احتیاط، ولگردی و خرج‌کردن)

·      کاهش نیاز به خواب

·      داشتن اشتهای بسیار زیاد

این رفتارها باید نشان‌دهنده تغییری نسبت به رفتار معمول فرد باشد و برای دوستان و خانواده واضح باشد. علائم باید آن‌قدر شدید باشد که باعث اختلال در کار، روابط یا فعالیت‌ها و مسئولیت‌های اجتماعی شود. علائم دوره شیدایی ممکن است نیاز به دریافت مراقبت‌های بیمارستانی برای ایمن ماندن فرد داشته باشد.

برخی از افرادی که دوره‌های شیدایی را تجربه می‌کنند، تفکر آشفته، باورهای نادرست و یا توهماتی را نیز تجربه می‌کنند که به عنوان ویژگی‌های روان‌پریشی شناخته می‌شوند.

نشانه‌های بیماری دو قطبی در دوره هیپومانیک

یک دوره هیپومانیک با علائم شیدایی کمتر شدید مشخص می‌شود که باید تنها چهار روز متوالی به‌جای یک هفته طول بکشد. علائم هیپومانیک منجر به مشکلات عمده‌ای در عملکرد روزانه نمی‌شود که معمولاً علائم شیدایی ایجاد می‌کند.

نشانه‌های بیماری دو قطبی در دوره افسردگی اساسی

دوره افسردگی اساسی یک دوره حداقل دوهفته‌ای است که در آن فرد حداقل پنج مورد از علائم زیر را دارد (شامل حداقل یکی از دو علامت اول):

·      غمگینی یا ناامیدی شدید

·      از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که فرد زمانی از آن لذت می برد

·      احساس بی‌ارزشی یا گناه

·      خستگی

·      افزایش یا کاهش خواب

·      افزایش یا کاهش اشتها

·      بی‌قراری (مثلاً قدم‌زدن) یا کندی گفتار یا حرکت

·      مشکل در تمرکز

·      افکار مکرر مرگ یا خودکشی

·      اضطراب زیاد

·      فراموشی

سایر علائم اختلال دو قطبی شامل موارد زیر می‌شود:

·      افکار غیر قابل کنترل

·      نداشتن خواب مناسب

·      نداشتن تمرکز

·      احساس ناامیدی بسیار

·      عدم ثبات فکری

·      عزت‌نفس بیشتر از حد

·      افکار خودزنی، مرگ یا خودکشی

تفاوت علائم اختلال دوقطبی در مردان و زنان

اگرچه شیوع کلی اختلال دوقطبی تقریباً در زنان و مردان یکسان است، تحقیقات نشان می‌دهد که اختلال دوقطبی می‌تواند علائم مختلفی را در مردان و زنان نشان دهد.

توجه به این نکته مهم است که جنسیت بیولوژیکی (جنبه‌های فیزیکی مرد یا زن بودن) و هویت جنسی (احساس شخصی فرد از جنسیت خود) یکسان نیستند. بر اساس مروری که در نوامبر 2019 در Transgender Health منتشر شد، بیشتر مطالعات در مورد اختلال دوقطبی فقط بر اساس جنسیت بیولوژیکی انجام شده است.

1.اختلال دو قطبی در زنان شایع‌تر از مردان است.

به گفته دفتر سلامت زنان، بیماری دو قطبی در زنان می‌تواند شیوع بیشتری داشته باشد. روان‌پزشک، شروود براون، MD، PhD که رئیس لو و الن مک‌گینلی است، می‌گوید: «اختلال دوقطبی که در آن افراد دوره‌های افسردگی اساسی و حالت شیدایی خفیف‌تر و اغلب کوتاه‌تر به نام هیپومانیا دارند، در زنان شایع‌تر است.

2. مردان زودتر از زنان به اختلال دوقطبی مبتلا می‌شوند.

به گفته بنیاد بین‌المللی دوقطبی، مردان در سنین پایین‌تر دچار علائم دوقطبی می‌شوند. کریستینا لی، MD، روانپزشک Kaiser Permanente در بالتیمور، مریلند که کودکان و بزرگسالان را درمان می‌کند، می‌گوید: «مردان نسبت به زنان با میانگین سنی 5 سال کمتر به اختلال دو قطبی مبتلا می‌شوند»

3. سوءاستفاده از مواد در مردان مبتلا به اختلال دوقطبی بیشتر از زنان است.

براون می‌گوید: «مردان، به‌طورکلی، نسبت به زنان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال مصرف مواد هستند و افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. (تحقیق این را نشان داده است.» 

اما به‌طورکلی، مطالعات نشان می‌دهد که اختلالات مصرف مواد در میان افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بسیار رایج است و حدود نیمی از افراد مبتلا به این بیماری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. براون می‌افزاید: «به همین دلیل برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بسیار مهم است که از نظر اختلالات مصرف مواد غربالگری شوند.»

4. زنان مبتلا به اختلال دوقطبی بیشتر از مردان در معرض تشخیص اشتباه هستند.

بر اساس مروری که در ژوئن 2018 در مجله انجمن پرستاران روانپزشکی آمریکا منتشر شد، تشخیص اشتباه در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی بسیار رایج است و تا 40 درصد از افراد مبتلا به این بیماری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. لی می‌گوید، اما به نظر می‌رسد تشخیص اشتباه زنان را بیشتر از مردان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

لی با استناد به تحقیقات قبلی منتشر شده در Bipolar Disorders می‌گوید: «زنان بیشتر در معرض تشخیص اشتباه هستند.

تشخیص اشتباه می‌تواند مانع مهمی برای دریافت درمان مناسب باشد و می‌تواند منجر به بدتر شدن علائم دوقطبی شود.

در جدول زیر می‌توانید تفاوت‌ها را به‌صورت خلاصه مشاهده نمایید:

انواع اختلال دوقطبی

رایج‌ترین دسته‌بندی که برای دوقطبی وجود دارد، اختلال دو قطبی نوع یک و نوع دو است. البته انواع دیگری از این اختلال نیز وجود دارد که کمتر شناخته شده و ما در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. اختلال نوع 2 شدیدتر از 1 بوده و می‌تواند همراه با هیپومانیا باشد.( هیپومانیا وضعیتی است که در آن انرژی یا سطح فعالیت، خلق‌وخو یا رفتار شما افزایش یافته است.)

نوع دیگری از اختلال دو قطبی اختلال سیکلوتیمیک است که  به‌عنوان سیکلوتیمیا شناخته می‌شود. این اختلال یک نوع نادر از اختلال دوقطبی است. اوج و فرودهای آن معمولاً شدیدتر از دو قطبی l و دوقطبی ll است؛ اما می‌تواند به همان اندازه روی زندگی شما تأثیر بگذارد. ممکن است دوره‌های کوتاه‌تری از علائم هیپومانیا و دوره‌های کوتاهی از علائم افسردگی داشته باشید.

اختلال دوقطبی فصلی نیز مورد بعدی است که حدود 25 درصد از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی الگوی فصلی افسردگی دارند. اگر اختلال دوقطبی شما دارای ویژگی‌های فصلی باشد، در پاییز یا زمستان دوره‌های افسردگی خواهید داشت. افراد مبتلا به دوقطبی I در بهار یا تابستان دچار شیدایی می‌شوند، درحالی‌که افراد مبتلا به اختلال دوقطبی II در آن ماه‌ها هیپومانیا خواهند داشت.

اختلال دو قطبی مختلط نیز ترکیبی از علائم هر دو اختلال 1 و است. در این حالت فرد در عین احساس تهی بودن، غم و ناامیدی انرژی زیادی نیز در خود احساس خواهد کرد.

تفاوت اختلال دوقطبی نوع یک و دو چیست؟

در مورد تفاوت‌ها باید گفت که در نوع 1 ممکن است افسردگی تجربه شود و یا نشود؛ اما در نوع 2 حتماً یک دوره افسردگی وجود دارد.

مورد بعدی دوره شیدایی و بروز رفتارهای جنون‌آمیز است که در نوع 2 بیشتر دیده شده و حتی ممکن است فرد نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان داشته باشد.

شخص با اختلال دوقطبی 1 یک دوره مانیک کامل را تجربه خواهد کرد؛ درحالی‌که شخص دیگر با اختلال دوقطبی نوع 2 دوره‌های هایپومانیک (دوره‌ای که شدت آن نسبت به مانیای کامل کمتر است) را بیشتر تجربه می‌کند.

چه چیزی باعث اختلال دوقطبی می‌شود؟

علت دقیق اختلال دوقطبی هنوز ناشناخته است. مشاهده شده است که اختلال دوقطبی معمولا در دوران نوجوانی یا نوجوانی شروع می‌شود. به دلیل عدم آگاهی در مورد این اختلال، اکثر افراد مبتلا به اختلال دوقطبی سال‌ها از آن رنج می‌برند.

اختلال دوقطبی میلیون‌ها بزرگسال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اکثر افراد در نوجوانی یا بیست‌سالگی خود با اختلال دوقطبی تشخیص داده می‌شوند، بااین‌حال، این اختلال در هر سنی ممکن است رخ دهد و اگرچه علائم ممکن است ادامه داشته باشند، بسیاری از آنها راه‌هایی برای مدیریت موفقیت‌آمیز علائم خود پیدا می‌کنند. افراد در صورت داشتن سابقه خانوادگی اختلال دوقطبی، تجربه یک رویداد آسیب‌زا و یا سوءاستفاده از مواد مخدر یا الکل در معرض خطر بیشتری هستند. تفاوت در ساختار و عملکرد مغز نیز ممکن است نقش داشته باشد.

درمان اختلال دوقطبی

اختلال دوقطبی به‌خودی‌خود بهبود نمی‌یابد. درحالی‌که در ابتدا ممکن است احساس طاقت‌فرسایی در فرد ایجاد نماید، تشخیص زودهنگام و دقیق اولین گام برای بهترشدن است.  اختلال دوقطبی معمولا با ترکیبی از دارودرمانی و درمان‌های روان‌شناختی کنترل می‌شود.

داروها تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو، داروهای ضد روان‌پریشی و داروهای ضدافسردگی می‌توانند به مدیریت نوسانات خلقی و سایر علائم کمک کنند.

·      جلسات مشاوره (روان‌درمانی) به افراد کمک می‌کند تا اختلال خود را بپذیرند، علائم هشداردهنده یک دوره شیدایی یا افسردگی را بشناسند، مهارت‌های مقابله با استرس را توسعه دهند و از برنامه دارویی پیروی کنند. درمان همچنین ارتباطات و روابط بین خانواده‌ها را بهبود می‌بخشد.

·      برای درمان این مشکل سعی کنید هر روز در ساعت معینی بخوابید و بیدار شوید. کم‌خوابی می‌تواند افراد را در معرض خطر دوره‌های شیدایی یا افسردگی قرار دهد. خوابیدن بیش از حد معمولا ممکن است نشانه‌ای از یک دوره افسردگی باشد. همچنین مصرف کافئین را محدود کنید، چرا که این ماده می‌تواند چرخه و نظم خواب را مختل نماید.

·      خوب غذا بخورید و ورزش منظم داشته باشید. یک رژیم غذایی سالم به بدن شما تغذیه مناسب می‌دهد و ورزش ممکن است به بهبود خلق‌وخوی شما کمک کند.

·      همیشه داروی خود را طبق دستور مصرف کنید. شما باید این کار را حتی زمانی که خلق‌وخوی شما ثابت است انجام دهید.

·      قبل از مصرف مکمل‌های بدون نسخه یا هر دارویی که توسط پزشک دیگری تجویز شده است، با پزشک خود مشورت کنید.

·      یک دفتر خاطرات خلقی تهیه کنید. با ثبت احساس روزانه خود، می‌توانید محرک‌ها را بررسی کنید.

·      از مصرف الکل و سایر مواد مخدر خودداری کنید.

·      استرس را به حداقل برسانید. در صورت امکان زندگی خود را ساده کنید. فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند مدیتیشن یا یوگا را امتحان کنید.

خلاصه مطلب

ما در این مطلب به توضیح یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روانی، یعنی اختلال دوقطبی پرداختیم و به‌تمامی سؤالات شما دررابطه‌با اینکه بیماری دو قطبی چیست؟  شخصیت دو قطبی کیست؟ و اختلال شخصیت دو قطبی چه علائمی دارد، پاسخ دادیم. همچنین نشانه‌های بیماری دو قطبی را نیز بررسی نمودیم و بررسی کردیم که برای درمان باید چه پروسه‌ای را طی نمایید. همان‌طور که در صورت بروز علائم بیماری‌های جسمی، به پزشک مراجعه می‌کنیم، لازم است در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در مطلب فوق، به مشاوران و متخصصان مراجعه کرده و اقدامات لازم برای درمان را شروع کنیم. به یاد داشته باشید که جسم سالم در گرو داشتن روان سالم است و بی‌توجهی به اختلالات روانی باعث تشدید دردهای جسمانی نیز خواهد شد.